1 Mayıs 2013 Çarşamba

Sözcükte Ve Sözde Anlam

 Sözcükte Anlam İlişkileri Nedir ?
    Bu başlık altında sözcüklerin cümlede oluşturdukları anlamsal ilişkiler ele alınacaktır.

1. Eş Anlamlı veya Anlamdaş Sözcükler:
    Birbirlerinin anlamlarını karşılayan sözcüklere eş anlamlı sözcükler denir..
 

 Sözcüklerin      anlamlarını      tümceden     anlayabiliriz.
 (Kelimelerin)    (Manalarını)   (cümleden)
Püf Noktası:  Anlamdaş sözcükler bazen birbirinin yerine kullanılırken bazen birbirinin anlamını karşılamayabilir..
Ak güvercinler çatıya kondu Cümlesindeki ak ''beyaz'' anlamını taşımaktadır.
Onlar benim alnımın akıdır.   Cümlesindeki ak ''beyazıdır'' anlamı yanlıştır..

2. Yakın Anlamlı Söcükler:
    Anlamdaş gibi göründüğü halde birbirlerinin yerini tamamen tutamayan yani aralarında anlam farkı bulunan sözcüklerdir.
- Babasını görünce sigarayı gizledi. ( Sakladı)
- Kardeşine para yolladı. (Gönderdi)

3. Karşıt veya  Zıt Anlamlı Sözcükler:
    Aynı anlam çevresinde yer alan, anlamca birbirlerinden en uzakta bulunan sözcükler arasındaki ilişkiye karşıt anlamlılık, bu anlam özelliğini taşıyan sözcüklere de karşıt anlamlı sözcükler denir.
-Neden böyle düşman görünürsünüz
-Yıllar yılı dost bildiğim aynalar.

Püf Noktası: Bir sözcüğün olumsuzu onun karşıtı değildir.Örneğin ''hayırlı'' sözcüğünün karşıtı ''hayırsız'' değildir.''hayır''ın karşıtı ''şer''dir.Benzer şekilde ''gelmek'' eyleminin karşıt anlamlısı ''gelmemek''değil,''gitmek''tir.

4.Sesteş veya Eş Sesli Sözcükler:
    Yazılışları aynı, anlamları farklı sözcüklerdir.Sesteş sözcükler arasıında hiçbir anlam ilgisi yoktur.
- Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç.. (İsim)
- Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç.. (Fiil)
Birinci mıstadaki ''geç'' sözcüğü ''belirli bir zamandan sonra olan'' anlamında isim görevinde kullanılmışken ikinci mısrada geçen ''geç'' sözcüğü, ''sona ermek'' anlamında fiil görevinde kullanılmıştır.

5.Somut ve Soyut Anlamlı Sözcükler:
    Beş duyunda herhangi biriyle angılayabildiğimiz, kavramları, nesneleri karşılayan sözcükler somut; varlığı duyular aracılığıyla algılanamayan sözcükler soyut anlamlıdırlar.
Tavandaki lambanın ışığı azdı..  Cümlesinde altı çizğili sözcükler somut sözcüklerdir..
Eşine derin bir sevgiyle bağlıydı.. Cümlesinde altı çizğili sözcükler soyut sözcüklerdir..

6. Özel ve Genel Anlamlı Sözcükler:
   Bir türün bir üyesini karşılayan sözcüklere özel anlamlı türün anlamca tamamını kapsaya sözcüklere ise genel anlamlı sözcükler denir..
Annesine çiçek verdi.. Cümlesindeki çiçek sözcüğü özel anlamlı sözcüktür..
Çiçek dalında güzeldir.. Cümlesindeki çiçek sözcüğü genel anlamlı sözcüktür..

7. Nicel ve Nitel Anlamlı Sözcükler:
   Varlıkların azalıp çoğalabilen ya da ölçülüp sayılabilen özellerini belirten söözcüklere nicel anlamlı varlıkların nasıl olduklarını belirten sözcüklere ise nitel anlamlı sözcükler denir..
Bu elbise bana küçük oldu..
Oraya büyük bir yat limanı yapıldır..
Cümlelerinde altı çizğili sözcükler miktar bildirdiği için nicel anlam kazanmıştır..

O çok iyi bir insandır.
Büyük sözler etmekten kaçınmazdır.
Cümlelerindeki ''büyük'' ve ''iyi'' sözcükleri miktar bildirmeyip bir özellik,nasıllık bildirdiği için nitel anlamda kullanılmıştır..

0 yorum:

Yorum Gönder