Bu tür cümlelerde eylemin yapılmasının bir nedene bağlı olduğu anlamı vardır.Yüklem durumundaki sözcüğe ''niçin'' diye sorulduğunda ''-dığı için'' cevabı alınıyorsa cümlede neden-sonuç ilişkisi vardır.Böyle cümlelerde genellikle neden önce,sonuç sonradır..
Yol kapalı olduğu için geçiktim..
Cümlesinin yüklemine ''niçin'' diye sorulduğunda '' yol kapalı olduğu için'' şeklinde cevap verilir.O Halde cümlede neden sonuç ilişkisi vardır..
Püf Noktası: Neden anlamını ''-dığı için, -dığından, diye ki...' gibi ek ve sözcükler sağlayabilir..
2. Amaç - Sonuç İlişkisi (-mek için)
Amaç anlamı taşıyan cümlelerde, eylemin hangi amaca bağlı kalarak gerçekleştiği vurgulanır.Bu tip cümlelerde ''hangi amaçla,amacın ne'' sorusunun cevabı vardır ve ''-mek için'' anlamı amaç cümlelerinde her zaman görülür..
Püf Noktası: Neden-sonuç ilişkisi ile amaç-sonuç ilişkisi birbirine karıştırılmamalıdır. Cümledeki ''için'' sözcüğü yerine ''amacıyla'' sözcüğü kullanılabiliyorsa o cümle, amaç-sonuç cümlesidir; kullanılmıyorsa neden-sonuç cümlesidir..
3. Gerekçeli Yargılar:
Yargının, açıklamasıyla birlikte verildiği cümlelerdir.Bu tip yargılarda önce sonuç, sonra neden verilir.Neden sonuç cümlelerinin tersidir.Gerekçeli yargılar her zaman ''çünkü'' açıklama bağlacı kullanılmaya uygundur..
Filmi çok beğendim çünkü her karesi özenle çekilmiş..
Cümlesinde sonuç cümlesi ''neden''den yani ''gerekçe''den önce söylenerek gerekçeli yargı oluşturulmuştur..
4.Koşula Bağlılık İlişkisi (-sa, -se)
Eylemin gerçekleşmesinin bir koşula bağlayan cümlelere denir.Yükleme sorulan '' hangi şartla,hangi takdirde'' gibi sorularla koşula bağlılığın olup olmadığı bulunabilir..
Planlı, etkili ve sürekli çalışırsa bu yıl kazanır..
Cümlesinde ''kazanır'' yargısının gerçekleşmesi için ''çalışırsa'' koşulunun gerçekleşmesi gerekir..
Püf Noktası: ''-sa,-se,-dıkça,-dikçe,-madan,-meden,-ınca,-ince;mı,mi,üzere,ama,fakat,şayet..'' gibi ek ve sözcükler cümleye koşul anlamı katarlar..
0 yorum:
Yorum Gönder